The Strictly Protected Area of Bialowieza National Park
<<backThe Strictly Protected Area (SPA) is the oldest part of the Białowieski National Forest. It was founded in 1921, when at the fork of The Hwoźna and Narewka rivers the forestry “Rezerwat” was created.
The SPA is located in the central part of the Białowieża Forest, at the fork of the Hwoźna river (from the north) and the Narewka river (from the west), which constitute a border of Hwoźna Protected Unit, located in a place incorporated into the Park in 1996. From the east, SPA borders on the State National Park “Belovezhskaja Pushcha” in Belarus. From the southern east, along with the so called Borowska Route, SPA borders on developed forests of Białowieża Forest District and, from the south, it borders on the Bialowieza clearing (Polana Białowieska). Its size equals 5726 ha, which means about 45% of the BNP area.
The SPA area is dominated by forests. Only the area near the Hwoźna and the Narewka is overgrown with reeds, sedge and water plants. In the SPA there are also wet treeless patches of marshy plants. The SPA forests are quite diverse due to soil condition. The poorest podzol soil originated of sands is covered with forests (with dominated pine and spruce) – the so called conifer forest. We distinguish spruce forest, mixed forest and bog pine forest (the latter on high peat bog). Major part of the SPA is covered with forests consisting of lime trees, hornbeam and oaks; a name for it is a broadleaved forest. In the valley of the rivers there are alder-ash riverine forest, whereas in the flow-less depressious there are alder carrs.
The main function of the SPA is preservation of all natural elements, that is, the soil, water, plants, the fauna and the flora, and undisturbed course of natural processes that take place in a complex of plants and animals, such as is a primaeval forest. The SPA can be investigated by scientists on a condition that no research disturbs normal course of natural processes and affects rare plants or animals.
Traces of human activity within the area of the SPA of the Białowieża National Park constitute tumulises from the early Middle Ages, traces of forest clearings on which crop and bulb and root plants were grown for feeding game animals, traces after production charcoal and an execution place from the time of the World War II. The areas nearby the Hwoźna and Narewka rivers used to be covered by meadow; nowadays, overgrowing by forest.
The Strictly Protected Area of the BNP is a unique forest since its tree stands were created without human interference. This forest has never been cut down and no trees have ever been planted. From the economic point of view, this is a very untidy forest; the trees do not grow in rows and there is a lot of decaying wood on the ground. However, it is this untidiness that creates the uniqueness, its great value and diversity of the flora and the fauna within its borders. It lacks many elements we got used to in our everyday environment; there are no species characteristic of open spaces, such as sparrows and rooks. This is, nevertheless, compensated by great amount of other species characteristic of a natural forest, for example, collared flycatchers, woodpeckers, etc. The species composition of plants and animals in the SPA resembles that of the forest which overgrew Europe in the past, and which was, many ages ago, changed by our ancestors into fields or forests used for timber production.
An old oak gate constitutes a symbolic entrance to the SPA. It was built in 1930 according to an architect from Cracow - H. Jasieński. It was not warmly welcomed because of its design, which seemed to be rather strange as for this region, and because of the fact it existed at all. Nowadays, it is just a part of the landscape and is treated as an inseparable element of the Białowieża National Park. It became a symbol of passing from the world of civilisation into the world of virgin nature.
In the SPA, we have a unique opportunity to observe the whole life cycle of a tree, that is, from seedling to rotten trees with very few leaves. It is possible thanks to the fact that trees are not cut down here, and they die naturally. What attracts attention are broken, fallen and withered trees, large amount of which is great surprise to anyone who comes here for the first time. Trees die and start to rot. Huge trunks and branches fall on the ground. However, from a biological point of view, there is nothing to worry about in it.
In the SPA, dead wood constitutes about 20-25% of the total wood mass. There are places in which there is no dead tree whatsoever, and in other – almost all trees can be dead. This depends on a development phase of a tree stand in a particular part of the forest and on the speed at which trees rot. Rotten and dead trees are home to many species of organisms, and there are millions of them (from microscopic bacteria and fungi to vertebrates, that is, rodents such as mice, voles and forest dormice, to birds such as thrushes and wrens, which may build nests inside). Many of them (e.g. hermit beetle osmoderma eremita – a rare beetle, whose species is protected) can develop and live only in a very special environment like this. This beetle, like many other organisms which depend on dead wood, is an endangered species. As far as birds are concerned, such a species connected with dead deciduous wood is a white-backed woodpecker.
Green plants such as herbs, grass, sedge and fern, create – in brightly lit places – a dense turf, and some of them can be as tall as an adult man. These dense and tall plants bring food for animals and constitute a unique environment for insects, lizards, and other stenothermic organisms. It is an oasis of warmth and light in this cold twilight of the age-old forest. Herbs grow in every possible place (in the soil, on dead trees and on the bark of living trees) provided they have enough room to strike root.
Among fallen trunks, under the crown of old trees, also shrubs grow here. There are, among others, a hazel, alder buckthorn, rowan tree, spindle-tree, guelder rose and, in wet places, a bird cherry and currant.
OOŚ Białowieskiego Parku Narodowego nie jest lasem, jak każdy inny, gdyż jego drzewostany powstały bez ingerencji człowieka. Jest to las, który nigdy w swojej historii nie był wycięty i nigdy ręka ludzka nie sadziła w nim drzew. Z gospodarczego punktu widzenia jest to las bardzo "nieporządny": drzewa nie rosną w nim w rzędach, na ziemi leży mnóstwo rozkładającego się drewna. Jednak to właśnie z tego nieporządku bierze swoje źródło jego unikalność, jego wartość, niewyobrażalne bogactwo i różnorodność form życia występujących w jego granicach. Brak w nim wprawdzie wielu elementów, do których przywykliśmy w naszym codziennym otoczeniu. Brak gatunków charakterystycznych dla otwartych przestrzeni (np. wszędobylskich wróbli, gawronów). Jest to jednak w pełni zrekompensowane ilością elementów typowych dla lasu naturalnego (np. muchołówki białoszyje, dzięcioły). Skład gatunkowy roślin i zwierząt w OOŚ jest podobny do składu gatunkowego lasu, który porastał Europę w przeszłości, a który został już wiele wieków temu zamieniony przez naszych przodków w pola orne lub las gospodarczy spełniający rolę fabryki produkującej drewno.
Symbolicznymi "drzwiami" do OOŚ jest stara dębowa brama. Wzniesiono ją w 1930 r. według projektu inż. arch. H. Jasieńskiego z Krakowa. Początkowo szokowała niektórych swoją obcą Białowieży stylistyką i tym, że w ogóle była.Obecnie wrosła w krajobraz tak mocno, że jest nieodłącznie kojarzona z Białowieskim Parkiem Narodowym. Stała się symbolem przejścia ze świata cywilizacji do świata nienaruszonej przyrody.
W OOŚ mamy rzadką okazję zobaczenia całego cyklu życiowego drzewa: od siewki po spróchniałe staruszki z pojedynczymi zielonymi liśćmi. Jest to możliwe dzięki temu, że drzewa nie są tu wycinane, dożywają więc wieku, w którym następuje ich biologiczna śmierć. Szczególną uwagę przykuwają złomy, wywroty i drzewa uschnięte, których ogromna ilość zaskakuje prawie każdego, kto po raz pierwszy znalazł się w takim miejscu. Drzewa obumierają, zaczynają się rozkładać. Ogromne pnie i konary zwalają się na ziemię. Nie jest to jednak zjawisko niepokojące z biologicznego punktu widzenia.
W OOŚ martwe drewno stanowi 10-15% ogólnej masy drzewnej. Oczywiście w jednym miejscu nie znajdziemy ani jednego martwego drzewa, a w innym - prawie wszystkie drzewa są martwe. Zależy to od fazy rozwojowej drzewostanu, w której znajduje się dany fragment lasu, jak i od szybkości procesu rozkładu drewna. Butwiejące, obumarłe drzewa stanowią doskonałe m iejsce bytowania wielu gatunków organizmów, których liczebność idzie w miliony: od mikroskopijnych bakterii i grzybów po kręgowce - gryzonie (myszy, nornice, koszatki) i ptaki (drozdy, strzyżyki) wijące w nich swe gniazda lub znajdujące dogodne miejsca schronienia. Wiele z nich może rozwijać się i żyć tylko w takim specyficznym środowisku. Do nich należy m.in. pachnica - rzadki gatunek chrząszcza objęty ochroną gatunkową. Chrząszcz ten, jak i inne próchnojady, jest gatunkiem zagrożonym wyginięciem, podobnie jak i inne organizmy, które są związane z martwym drewnem. Spośród ptaków należy do nich żerujący głównie na martwych pniach i gałęziach dzięcioł białogrzbiety.
Rośliny zielne: zioła, trawy, turzyce, paprocie - w miejscach dobrze oświetlonych tworzą zwartą darń, a najwyższe źdźbła traw dorastają nieraz do wysokości dorosłego człowieka. Ta zwarta i wysoka roślinność dostarcza pokarmu zwierzętom i stanowi specyficzne środowisko - mały słoneczny świat owadów, jaszczurek i innych ciepłolubnych stworzeń - oazę ciepła i światła w zimnym półmroku wiekowej Puszczy. Rośliny zielne porastają każdy nadający się do zapuszczenia korzeni skrawek powierzchni: znajdziemy je na ziemi, na martwych drzewach leżących na dnie lasu, jak też i na korze żyjących drzew, jeśli tylko w jej spękaniach zgromadziło się dostatecznie dużo podłoża do zapuszczenia korzeni.
Pomiędzy zwalonymi pniami, pod koronami starych drzew, czyli pod okapem drzewostanu, obok młodych drzewek rosną również krzewy: rodząca orzechy leszczyna, lecznicza kruszyna, przystrajające się jesienią pięknymi owocami: jarzębina, trzmielina i kalina, a w miejscach wilgotnych - czeremcha i porzeczki.
source: Bialowieza National Park (bpn.com.pl)
top⇑
<<back